Terug naar hoofdpagina De Horst

DORPSKERN DE HORST (GROESBEEK)
 HAAR INWONERS EN BEBOUWING 1850-1947

 




Het dorp De Horst te Groesbeek is veel meer dan de huidige dorpskern dat omstreeks 1850 is ontstaan. De basis van De Horst ligt op De Heikant (Kranenburgerstraat, Boerensteeg en Dennenkamp) en,De Plak (Ketelstraat, Hoge Waldseweg en de Lage Horst). Samen vormen ze de basis van het huidige De Horst. Elders op de website zal op korte termijn webpagina's van de andere  delen van De Horst verschijnen op basis van gegevens van Leo Zilessen.

De aanleiding voor deze aparte webpagina over de dorpskern De Horst ligt in een plattegrond rond 1940. Zoals vermeld is de dorpskern De Horst  pas ontstaan rond 1850. Tot die tijd was het woeste grond in eigendom van de gemeente Groesbeek. De gemeente bood vanaf 1850 de mogelijkheid tot ontwikkeling door middel van verpachting en eigendomsoverdracht. In het begin werd de grond gebruikt voor landbouw, later verschenen andere activiteiten zoals winkels. Het aantal gebouwen tot 1944 was (zeker in vergelijking tot de huidige bebouwing) relatief beperkt. Naast (kleine) boerderijen werden in het begin van de 20e eeuw  in de dorpskern ook een windmolen (1905), een lagere school en woning voor de hoofdonderwijzer (1914),
een kerk met pastorie (1928), een klooster (1939), middenstandspanden (bakkerijen, smederij, cafés en winkels) en woningen. De dorpskern van De Horst bevindt zich op het kruispunt van de Hooge Horst (nu Hoge Horst en Reestraat), de Ketelstraat en de Plakseweg. De gehele dorpskern is tijdens de Tweede Wereldoorlog in het najaar van 1944 en voorjaar 1945 (verder aangeduid als 1944-45) vrijwel geheel verwoest. Slechts delen van gebouwen stonden nog overeind, die na de oorlog soms nog een tijdelijke functie kregen (zoals de pastorie als noodschool). Anno 2012 is de dorpskern van De Horst bijna geheel volgebouwd en zijn de boerderijen met hun achterland verdwenen.  De Horst is sinds haar ontstaan in 1870 onmiskenbaar veranderd.




De Hooge Horst van links naar rechts: achter de rogmiet het achterhuis van Grad Peters, pastorie en parochiekerk, bakkerij Knipping, schoenmakerij Petje Kosman en een gedeelte van het klooster in aanbouw.
Op de voorgrond zijn Gradus, Agnes en Jan Peters, piepers aan het rooien op hun land.
De overzichtsfoto geeft een  mooi tijdsbeeld van het dorp De Horst in de jaren '30 van de vorige eeuw.
Bron: familie Gradus Peters.

Aanvullende informatie
Links van de foto staat een
`Korenmijt` (Rogmiet in het Groesbeekse dialect). De korenmijt is afgedekt met gedorst lang roggestro en in de top voorzien van een ijzeren hoepel die om een wagenwiel heeft gelegen. Op de top van de korenmijt is een `GEK` geplaatst. ( Een bosje stro dat aan de bovenkant met sterk ijzerdraad of wis strak bij elkaar is gebonden). Dit om inregenen te voorkomen (aldus Jan Eikholt Gzn).



Toelichting plattegrond De Horst
Hieronder is een schematische weergaven van de plattegrond van De Horst rond 1944 weergegeven. De werkelijke plattegornd is op de hoofdpagina van De Horst geplaatst. De precieze datum is onbekend, maar het zal rond 1940 zijn aangezien het klooster (ingewijd in 1939) is weergegeven.



 



1       
R.K. kerk Goddelijk Hart van Jezus
2         Pastorie
3         Woning hoofdonderwijzer lagere school
4         Lagere school
5         Hendrikus (Drikus ) Hopmans
6         Matthijs (Tieske) Sanders
7        Gradus (Grad) Peters.
8         Bakkerij Jo Knipping – Hein Hoedemaker
9         Petrus ("Petje de schoester") Kosman
10     “Zustersklooster”
11     Bewaar- en naaischool ("meisjesschool") van het klooster
12     Theodorus (Dos) Peerenboom
13     Matthijs (Thies) Theunissen
14     `Pijnappel`
15     Parochiekerkhof
16     Johannes (Jan) Theunissen
17     Peter Kersten
18     Antonius (Antoon) Peerenboom
19     Antonius (Toon) Kosman
20     Molen, maalderij, winkel en woonhuis  “De Korenbloem”
21     Café Peters (van de Apsolon)
22     Antonius Coenen
23     Winkel Gerrit Kerkhoff
24     Smederij Gerrit Kerkhoff
25     Petrus (Piet) Hofmans en Hendrikus (Hen) Kerkhoff
26     Bakkerij Antoon Oomen
27     Timmermanswerkplaats en woning van Joseph (Joep) Thijssen




Panorama van  De Horst  vanaf  het Reichswald  circa 1914.
Gezicht op De Horst vanuit het Reichswald  rond 1914. Goed zichtbaar zijn links van het midden de molen en rechts van het midden de lagere school.

Op deze pagina wordt  De Horst in beel gebracht vóór en ná de Tweede Werleld oorlog.
Onderaan de pagina zijn twee foto's weergegeven van (de omgeving) van De Horst genomen vanuit geallieerde bommenwerpers in november 1944 en januari 2945.


 TOELICHTING
1  R.K. Kerk Goddelijk Hart van Jezus
Vooroorlogs adres: Hooge Horst  (nu Reestraat)
Functie: Rooms-Katholieke kerk
Bouwjaar: 1928 (inwijding kerk)
Nadere informatie
De ingang van de kerk was aan de huidige Reestraat (voor de oorlog ook Hooge Horst). De kerk is in 1944-45 verwoest en na de oorlog niet op dezelfde plek herbouwd, maar in de Ketelstraat op ongeveer de plek van de vooroorlogse lagere school. Op de vooroorlogse locatie staat nu het voormalig café-pension “De Korenbloem”.





Vooroorlogse parochiekerk gebouwd in 1928.
Bron: Oud-Groesbeek in woord en beeld, door G.G. Driessen.






Inwijding parochiekerk De Horst met links de pastorie in 1928.
Bron: Oud-Groesbeek in woord en beeld, door G.G. Driessen.




 
 
Inwijding van de kerk en parochiekerk op De Horst in 1928 met links het huis van Gradus Peters .
Bron: R.K. Schutterij St. Hubertus, door Jan Eikholt Gzn.)



 

Inwijding van de parochiekerk in 1928 met Mgr. Diepen in het portiek  van de pastorie  terwijl de schooljeugd onder leiding van hoofdonderwijzer Janssen hem toezingen..
Bron: R.K. Schutterij St. Hubertus, door Jan Eikholt Gzn.)






Vendelhulde aan pastoor C. Van der Leeden voor de pastorie in 1936. Een van de vendeliers  is Bart Peters (links), zoon van Gradus Peters die tegenover de pastorie woonde.  (Bron: R.K. Schutterij St. Hubertus, door Jan Eikholt Gzn.).
Bron: R.K. Schutterij St. Hubertus, door Jan Eikholt Gzn.)




2  Pastorie
Vooroorlogs adres: Hooge Horst.
Bouwjaar: 1928 (inwijding kerk).
Functie; pastorie van de katholieke kerk.
Hoofdbewoner: pastoor Cornelis van der Leeden. Van der Leeden is geboren op 18-8-1893 te Engelen (Noord-Brabant). Van der Leeden is  29-5-1920 tot priester gewijd. Vanaf 1926 tot 1928 was hij kapelaan te Groesbeek ('moederkerk' bij pastoor Rovers). Van der Leeden is stichter (en bouwpastoor) van de parochie De Horst, waarvan de kerk in juni 1928 werd ingewijd. Van der Leeden nam afscheid (emeritaat) op 7 februari 1969, na ruim 40 jaar pastoor te zijn geweest van De Horst. Van der Leeden is overleden op 15-11-1970 te Nijmegen (ziekenhuis).


Nadere informatie

De pastorie was verbonden met de kerk (zie plattegrond). De pastorie is in 1944 verwoest en na de oorlog niet op dezelfde plek herbouwd, maar in de Ketelstraat op ongeveer de plek van de vooroorlogse lagere school. Na de oorlog was de pastorie niet volledig verwoest en kreeg voor een korte periode een andere functie. Hierbij enkele aantekeningen van Jan Eikholt (Gzn.) hierover: 
    Van de oude pastorie van pastoor Van der Leeden, die aan de Hoge Horst stond precies tegenover de woning van Gradus (Grad) Peters, stonden nog enkele muren overeind. Met gebruik van stukken triplex van zweefvliegtuigen zijn hier twee kamers regenwaterdicht, gemaakt. Van deze kamers zijn twee leslokaaltjes gemaakt en er werd om beurten in twee groepen op voor- en namiddag les gegeven. Ik kan me dit nog goed herinneren, omdat ik ook in deze ´school´ nog maandenlang les heb gehad.


 

 
 
Nabij de verwoeste kerk vond men tussen het puin de wijzerplaat van de torenklok.
Bron: www.geschiedenisgroesbeek.nl.




 
 
De zwaar beschadigde pastorie en rechts daarvan alles wat er over bleef van de kerk. Pastoor Van der Leeden woonde in een primitief opgelapt kamertje van het verwoest klooster, maar was meestal afwezig vanwege zijn fameuze bedeltochten en preken door het hele land. Een pater deed zondags de Heilige Mis in de ook al erg primitief herstelde kapel van het klooster. Met het bijeen gebedeld geld kon in 1948-1949 de noodkerk gebouwd worden (later parochiehuis en nu dorpshuis “De Slenk”). Naar een ontwerp van architect Van der Laan werd de nieuwe kerk gebouwd., die in 1952 kon worden ingewijd, compleet met klokken, waar pastoor Van der Leeden zo trots op was. Rechts op de voorgrond liggen de restanten van de wonig van Grad Peters, wiens huis aan de andere kant van weg  tegenover de pastorie en kerk stond.
Bron: Inleiding door Leo Zilessen, http://www.geschiedenisgroesbeek.nl/inleiding.htm.




3        Woning hoofdonderwijzer lagere school
Vooroorlogs adres: Ketelstraat.
Bouwjaar: circa 1914 (= bouwjaar lagere school).
Functie: woning hoofdonderwijzer lagere school.
Hoofdbewoner: Th. Janssen (“D’n Lange”).
Nadere informatie
De hoofdonderwijzer Th. Janssen werd benoemd in 1927. Naast lager onderwijs gaf hij ook land- en tuinbouwonderwijs en Latijnse les aan de misdienaars van de parochie. Samen met de andere bewoners van De Horst onderging hij het oorlogsgeweld en de evacuatie via Duitsland. In 1946 ruilde hij van standplaats, met Jan Bogels, die in 1942 hoofd was geworden van de lagere school in Sint-Michielsgestel. De woning is in 1944 verwoest. Na de oorlog is er geen nieuwe woning voor de hoofdonderwijzer gebouwd.



 

Verwoeste woning van hoofdonderwijzer Th. Janssen aan de Ketelstraat
Bron: Groesbeek 1945-1950; Het dorp der verwoesting herrijst", door G.G. Driessen.




4        Lagere school
Vooroorlogs adres: Ketelstraat.
Bouwjaar: 1914.
Functie: katholieke lagere school.
Nadere informatie
De school is na de oorlog op een andere plek herbouwd, namelijk op de Plakseweg tussen het klooster en boerderij Peerenboom. De school heet tegenwoordig “Op de Horst”.

Over de geschiedenis het volgende op haar website:
 Basisschool "Op De Horst” heeft al een zeer lange geschiedenis achter zich. In 1914 begonnen als vierde gemeentelijke school. In het raadsbesluit van 2 september 1913 kunnen we daarover het volgende lezen: "Sedert jaren wordt door de bewoners van de Horst, Plak en Duusteren aangedrongen op den bouw eender school in die buurtschappen. Wegens toeneming der bevolking en de grote afstanden welke de kinderen hebben af te leggen om de openbare scholen te bereiken, is de behoefte aan ene school in dat gedeelte der gemeente meer en meer toegenomen en heeft de Raad gemeend voor den aandrang te moeten zwichten. Het aantal leerplichtige kinderen, hetwelk in genoemde buurtschappen woonachtig is, bedraagt 128.” In 1926 werd de gemeentelijke school IV opgeheven en werd het een bijzondere school(na een diepgaand conflict tussen pastoor Roovers en de bewoners van de Horst) en kreeg de naam St. Aloysius. Het schoolgebouw stond op de hoek Reestraat-Ketelstraat. Tijdens de oorlog, in ‘44/’45 werd de school onherstelbaar verwoest. In 1950 werd aan de Plakseweg een nieuwe lagere school opgericht. De naam bleef St. Aloysius. In 1960 werd de kleuterschool St. Janneke gebouwd. In 1985 werden lagere scholen en kleuterscholen bij elkaar gevoegd in Nederland, zo ook op de Horst. De toen ontstane basisschool kreeg de naam "Op De Horst”.



 

De vooroorlogse lagere school op De  Horst omstreeks 1917. De school is gebouwd in 1914 en verwoest in 1944-45.
Bron: Groesbeek 1945-1950; Het dorp der verwoesting herrijst", door G.G. Driessen.



 

Na de oorlog stond de lagere school er nog wel, maar daar mee was alles gezegd. Het gebouw was zo zwaar beschadigd, dat het niet meer te herstellen was. Het is grotendeels gesloopt en met de restanten is toen een noodschool van drie klaslokalen gebouwd.
Bron: Groesbeek 1945-1950; Het dorp der verwoesting herrijst", door G.G. Driessen.




5        Hendrikus (Drikus) Hopmans
Vooroorlogs adres: Hooge Horst.
Bouwjaar: onbekend.
Functie: café, boerderij en kolenhandel.
Hoofdbewoner: Hendrikus (Drikus) Hopmans, echtgenoot van Lies Zwitserloot.



 


Het pand Hoge Horst nummer 56 was in bezit van de familie Drikus Hopmans-Zwitserloot en op deze foto uit 1945 is er nog maar de helft van te zien. Behalve een boerderij was er in het gebouw ook een cafébedrijf en een kolenhandel gevestigd. In het begin van de vijftiger jaren is het bedrijf weer herbouwd en het word nog steeds beheerd door de familie Hopmans. Deze foto geeft een aardig beeld van de 'toestand der wegen' die omgeploegd waren door tanks. Verder konden zijn nog minder prettige verrassingen in de vorm van mijnen en dergelijke bevatten.
Bron: Inleiding door Leo Zilessen http://www.geschiedenisgroesbeek.nl/inleiding.htm.



 
6        Matthijs (Tieske) Sanders
Vooroorlogs adres: Hooge Horst.
Bouwjaar: onbekend.
Functie: boerderij.
Hoofdbewoner: Matthijs (Tieske) Sanders, echtgenoot van Petronella (Nel) Denissen
Nadere informatie: Nel Denissen is zus van Dien en Netje Dennissen die ook op de Horst woonden (zie respectievelijk 9 en  19).


 


De zwaar beschadigde boerderij van de familie Sanders aan de Hoge Horst in 1945.
Bron: Digitaal fotoarchief Leo Zilessen.


 

7        Gradus (Grad) Peters
Vooroorlogs adres: Hooge Horst.
Bouwjaar: waarschijnlijk rond 1850 (gerenoveerd in 1911).
Functie: boerderij.
Hoofdbewoner: Gradus (Grad) Peters.
Nadere informatie
De boerderij is waarschijnlijk gebouwd rond 1850 en gekocht door Jan Toonen en Elisabeth Thoonen uit Malden op 23 augustus 1871 van de familie  Gerard Albers-Anna Boskamp.
Na de komst van Jan en Elisabeth op De Horst wertd op 4 juni 1871 hun zoon Petrus (Peter) werd geboren. Na de dood van Jan op 6 augustus 1872 hertrouwde Elisabeth met de weduwnaar Lambertus Peters. Hun zoon Gradus Peters wordt later de hoofdbewoner. Gradus was echtgenoot van Mathea Petronella (Nel) Otten (overleden in 1934) en was daarvoor getrouwd met Agnes Jansen (overleden in 1916). Gradus was naast landbouwer ook grafdelver en voorlezer van gemeentelijke berichten vlak na de Heilige Mis.
Na de Mis bleef men nog altijd even napraten op het kerkplein. Een prima gelegenheid om de berichten voor te lezen. Het voorlezen van de berichten kostte een dubbeltje. 
Volgens Jan Eikholt (Gzn.) las Grad Peters ook andere berichten voor:
"    Grad las niet  alleen de Gemeentelijke berichten voor, wat maar heel sporadisch     voorkwam, maar  veel meer de berichten van de boeren die iets te koop aanboden. (Bijvoorbeeld:” Beste toom biggen te koop bij Gerrit Eikholt Lage Horst”  of  “Jonge konijnen te koop bij Tieske Sanders Hoge Horst”)  enzovoorts. Ook de berichten inzake  vergaderingen van Boerinnenbond,  Boerenbond, Jonge boerenstand of voetbalclub DVS, rijvereniging, schutterij St.Hubertus  enzovoorts. werden afgelezen. Ook het laten bijschrijven van rente  op het spaarbankboekje bij de Boerenleenbank ( voor een bepaalde datum) werd op deze manier bekendgemaakt. Als Grad na de Mis op de kerktrappen voor de kerk ging staan werd het stil op het kerkplein. Niemand wilde wat missen".
Het huis van Gradus Peters stond precies tegenover de pastorie en is na de oorlog iets meer naar het westen herbouwd op de Hoge Horst. Het nieuw huis was gereed in 1951. Daarvoor woonde de familie in een (witte) noodwoning (zie hieronder).





Huis familie Peters waarschijnlijk gebouwd rond 1850  
Bron: familie Gradus Peters.




Op de voorgrond de volledig verwoeste woning van Grad Peters op de Hoge Horst met daarachter het zwaar gehavend klooster op de Plakseweg. 
Bron: " Wij moesten alles achterlaten", door G.W.J. Theunissen.



 

Noodwoning met rode dakpannen van de familie Peters met daarachter het hersteld klooster. Na de oorlog stonden er meer van deze witte noodwoningen met rode dakpannen. Ze waren gebouwd met zogenoemde Mill-platen, een mengsel van stevige houtwol en cementspecie. Waarschijnlijk zo genoemd naar de plaats Mill in Noord-Brabant waar ze gemaakt werden.
Bron: Groesbeek 1945-1950; Het dorp der verwoesting herrijst", door G.G. Driessen.


 


Witte noodwoning van de familie Peters met van links naar rechts:: Mien, Jan en Gradus Peters.
Bron: Groesbeek 1945-1950; Het dorp der verwoesting herrijst", door G.G. Driessen.


 
8        Bakkerij Jo Knipping en Hein Hoedemaker
Vooroorlogs adres: Hooge Horst.
Bouwjaar: omstreeks  1929 (na bouw kerk en voor overlijden van Maria Wilhelmina Coenen).
Functie: bakkerij annex winkel.
Hoofdbewoner: Johan (Jo) Knipping (overleden in 1938), echtgenoot van Maria Wilhelmina Coenen (overleden in 1931) en Albertina Gertruda Scholten. Na zijn overlijden hertrouwt Albertina met de bakkersknecht Hendrikus (Hein) Hoedemaker.
Nadere informatie
Zie De Horst: café-winkel “De Korenbloem” en bakkerij Knipping-Coenen door Leo Zilessen.


 


Links bakkerij Knipping en rechts de parochiekerk.
Bron: Digitaal fotoarchief Leo Zilessen.


 
9        Petrus ("Petje de schoester") Kosman
Vooroorlogs adres: Ketelstraat.
Bouwjaar: start bouw 1926 en oplevering 1927.
Functie: woonhuis en werkplaats (schoenmakerij)
Hoofdbewoner: Petrus (Petje) Kosman, echtgenoot van Alberdina (Dien) Dinnissen.
Nadere informatie
De schoenmakerij is in 1944-45 verwoest en op dezelfde plek herbouwd. Petrus was broer van Antonius (Toon) Kosman van de Hooge Horst. Drie zussen Dinnissen woonden voor de oorlog op De Horst. Na de oorlog is de schoenmakerij overgenomen door pleegzoon Hein van Eck (door iedereen Hein van Petje genoemd.

 
10    “Zustersklooster”
Vooroorlogs adres: Plakseweg.
Bouwjaar: start bouw in 1938 en oplevering 1939.
Functie: klooster met kapel.
Hoofdbewoner: Zusters Franciscanessen van Mariadal te Roosendaal.

.

Nadere informatie
De zusters namen hun intrek in 1939, dus derhalve kunnen we er vanuit gaan dat het  klooster toen is gebouwd. De patroonheilige van het klooster is het Heilige Hart van Jezus. Het klooster heeft zwaar geleden onder de Tweede Wereldoorlog. In het najaar van 1944 hebben de bewoners van De Horst van 17 september tot 18 oktober in de kelders van het klooster geschuild. Eén zuster werd getroffen door een granaatscherf waaraan ze overleed. Anno 2008 is het klooster geïncorporeerd een kleine straat, Franciscanessenhof, en is verbouwd tot meerdere huizen.
Het klooster en bijgebouwen (zie 11) zijn gebouwd op de grond van Antoon Gerrits en zijn echtgenote Marie (Mareetje) Peters (halfzus van Gradus Peters van de Hooge Horst). Na de dood van Antoon heeft Maria de grond aan het klooster geschonken in ruil dat het Klooster haar gedurende haar oude dag zou verzorgen. Marie is overleden in 1943.


 


Marie Peters voor haar huis op de Plakseweg met links huis van Gradus Peters en rechts  de kerk en de schoenmakerij van Petrus (Petje) Kosman.
Bron: Digitaal fotoarchief Leo Zilessen.




Vendeliers Sint Hubertus bij het huis van Marie Peter met op de achtergrond het huis van Pijnappel.
Informatie door Jan Eikholt Gzn.: ":Er zijn toen bij de oude kerk , maar ook bij het huis van Marie Peters (op De Horst bekend als “Dikke Toon zien Mareej”) , meerdere foto’s gemaakt. Zie ook de foto’s in het boek over de schutterij Sint Hubertus. Deze foto is echter door de twee vendeliers in scene gezet voor de fotograaf. Men ging niet oefenen in het (in die tijd) witte uniform. De vrouw op de hoek van het huis is niet met zekerheid thuis te brengen. Ik veronderstel dat de meest rechtse vendelier Jan Kosman is en wel, omdat zijn vendel lichter ( lichtgroen) van kleur is . Bart Peters (zoon van Gradus Peters) sloeg het meer donkere rode vendel. Dit overigens tot grote ergernis van de pastoor die rood de kleur van de socialisten vond.
Ook de wat gedrongen gestalte van Jan Kosman (hij was bijna een kop kleiner dan Bart Peters), spreekt hier voor. Ook leuk op deze foto is de “putwip” voor het huis en het kleine schuurtje in de wei dat gebruikt werd als nachtverblijf voor schapen, kippen of jongvee. Ik veronderstel dat er sprake was van jongvee of schapen, maar het kan ook een geit geweest zijn, gezien het feit dat de jonge aanplant van de fruitboompjes op de foto naast de rechtse vendelier, omwikkeld is met gaas tegen vraatschade. Het was in elk geval “hooitijd” duidelijk te zien aan de “huijopper”uiterst rechts. Mei /Juni dus.
Dat de foto in dezelfde tijd gemaakt is als de foto uit mijn boek over de schutterij leid ik af van de middelste foto op blz. 24 . Hier zie je duidelijk de jonge koolplantjes in de tuin, ook in Mei/Juni.
Bron: famiileiarchief Gradus Peters




Het klooster op De Horst werd zwaar door de oorlog getroffen.
Bron: Groesbeek 1945-1950; Het dorp der verwoesting herrijst", door G.G. Driessen.

 



Het klooster in 1945
Bron: Groesbeek 1945-1950; Het dorp der verwoesting herrijst", door G.G. Driessen.


 


Het klooster is gebouwd in 1938-1939. het is nooit afgebroken. Wel is het in de oorlog grotendeels verwoest, weer herbouwd en later verschillende keren verbouwd. De naam "De lage Horst" is van latere datum. Werkenrode heeft er met een dependance gezeten, later is het klooster verbouud tot verschillende woningen en is de Franciscanessen-hof als straat (buurtje) ontstaan. De rechtervleugel van het klooster (en enige bebouwing naar achteten) is toen gesloopt. Op deze plek zijn ook woningen gebouwd.
Bron: Facebook.



11    Bewaar- en naaischool ("meisjesschool") van het klooster
Vooroorlogs adres: Plakseweg.
Bouwjaar start bouw 1938 en opening op 27 februari 1939.
Functie: , onderwijs (waaronder naailessen en kooklessen voor de Boerinnenbond) en wijkverpleging).




 

Hersteld klooster met op de voorgrond de nieuwe lagere school (gebouwd in 1950).
Bron: www.geschiedenisvangroesbeek.nl

 

12    Theodorus (Dos) Peerenboom
Vooroorlogs adres: Plakseweg.
Bouwjaar: onbekend.
Functie: boerderij.
Hoofdbewoner: Theodorus (Dos) Peerenboom, echtgenoot van Hendrina Grada Nillessen (geen kinderen) en na haar dood met Anne Eeren.
Nadere informatie
Dos Peerenboom is zoon van Hendrikus Peerenboom (geboren te Heumen, zoon van Theodorus Perenboom en Joanna Gerrits) en Bernardina Jacobs (geboren te Groesbeek, dochter van Antoon Jacobs en Hermina Rutjes, getrouwd te Ubbergen). Bernardina wordt in diverse andere akten ook Hendrina genoemd. Bernardina trouwde in 1877 met Wilhelm Lamers en zij gingen samen wonen op de Plakseweg. Na het overlijden van Wilhelm hertrouwt Bernardina in 1880 met Hendrikus Peerenboom.  Dos is broer van Antoon Peerenboom op de Hooge Horst (zie 18) en van Theodora Peerenboom, echtgenote van Jan Theunissen (zie 16). Na de oorlog is de boerderij herbouwd op dezelfde plek.



 

13    Matthijs (Thies) Theunissen
Vooroorlogs adres: Plakseweg.
Bouwjaar: onbekend.
Functie:  boerderij.
Hoofdbewoner: Matthijs (Thies) Theunissen, echtgenoot van Maria Publichuizen.
Nadere informatie
Thies Theunissen is zoon van Theodorus Theunissen en een broer van Jan Theunissen die in de Ketelstraat woonde (zie 16). Hun ouders zijn  van Na de oorlog is de boerderij op dezelfde plek herbouwd. Theunissen woonde achter Peerenboom en het had via de Plakseweg een “eigen weg”, het “Presaessiepaedje' genoemd, dat doorliep richting de “Voartse brug” in de Ketelstraat.



 

Boerderij van Matthijs Theunissen en Maria Publichuizen in 1932 met hun kinderen. De kinderen zijn van links  nar rechts: Eduard, Theodorus, Dora, Annie en Lies Theunissen.
Bron: 



Aanvulling
Aan de Ketelstraat bij de Leigraaf woonden Hannes Rutten en Hermina Verheijen met Drikus, Annie, Marie, Jan en Mathilda (Tiel). Jan is helaas in 1940 aan het begin van de Tweede Wereldoorlog op de Grebbenberg gesneuveld. Vader Hannes was in 1939 gestorvern. Mathilda (Tiel) trouwde in 1941 met Jan Theunissen uit de Dennenkamp die kwam invonen. Na de oorlog woonden Jan en Tiel met hun kinderen tijdelijk in het kippenhok van Tiel’s thuis; het enige gebouw wat overgebleven is van de bombardementen in 1944-45. Als uitbreiding is er met stenen van het huis een slaaplamer aan het tijdelijk onderkomen aangebouwd. In 1947 was de nieuwe boerderij van Jan en Tiel klaar. Ook in de Ketelstraat, maar dan dichter bij De Horst namelijk links van het huis van Pijnappels (zie 14).
Rond 2 of 3 november 1962 brak er brand uit op de boerderij: de riet en kap brandde geheel af. Gelukkig was de vloer van beton waardoor her rest van het huis gespaard bleef. Al anderhalve maand later  op 24 december (daags voor kerst) zat het dak er weer op, maar nu met dakpannen in plaats van riet. De familie Theunissen-Rutten trok in het voorjaar 1963 weer in de boerderij. Hun tijdelijk onderkomen was een barak van de aannemer Bogels. (Bron: Jan Theunissen Jr.)






Na de oorlog aan de Ketelstraat de noodwoning (voormalig kippenhok) van de familie Theunissen-Rutten.
Links staat Jan Theunissen en rechts zijn echtgenote Mathilda Rutten met in haar armen hun dochter Mientje en voor hun zoon Jantje.
Bron: Groesbeek 1945-1950; Het dorp der verwoesting herrijst", door G.G. Driessen.
 


14    Pijnappel
Vooroorlogs adres: Ketelstraat.
Bouwjaar: onbekend.
Functie: woonhuis.
Hoofdbewoner: onderwijzeres Pijnappel.
Nadere informatie
Na de  oorlog is het verwoeste huis jarenlang blijven liggen tot in de jaren '50 op dezelfde plek door Antoon (Toon) Rutten een niuew huis is gebouwd. Waar de oorspronkelijke bewoner (of bewoners) zijn gebleven, is onbekend.


 

Aan de Ketelstraat bleek het huis van `Pijnappel` nog overeind te staan; het was helaas onherstelbaar beschadigd.
Bron: http://www.geschiedenisgroesbeek.nl.



 

 Overzichtsfoto De Horst vanaf de Ketelstraat met rechts vooraan het kerkhof , daarna  de toenmalige  lagere school en de  kerk. Links vooraan is het huis van `Pijnappel`, daarachter  bakkerij Knipping en  het huis van Gradus Peters recht tegenover de kerk  aan de andere kant van de Hooge Horst.
Bron: familie Gradus Peters.


15    Parochiekerkhof
Vooroorlogs adres: Ketelstraat.
Bouwjaar: waarschijnlijk rond stichting parochie in 1928.
Functie: katholiek kerkhof van parochie De Horst.




Parochiekerkhof De Horst na 1931 met in het midden naast de grafzerk pastoor C. Van der Leeden en links Gradus Peters (grafdelver) .
Bron:
Digitaal fotoarchief Leo Zilessen.



16   Johannes (Jan) Theunissen
Vooroorlogs adres: Ketelstraat.
Bouwjaar: circa 1910
Functie: boerderij.
Hoofdbewoner: Johannes (Jan) Theunissen, echtgenoot van Theodora Peerenboom.
Nadere informatie
Jan Theunissen en Hendrina Peerenboom trouwen in 1910 en bouwen in de ketelstraat op een stuk land van de vader van Jan (Theodorus Theunissen' een boerderij. Hun dochter Maria Helena trouwt in 1953 met Martien Sommers. Jan is een broer van Matthijs Theunissen (zie 13) en Theodora is een zus van Dos Peerenboom van de Plakseweg (zie 12) en Antoon Peerenboom op de Hooge Horst (zie 18).

 
17    Peter Kersten
Vooroorlogs adres: Hooge Horst.
Bouwjaar: onbekend.
Functie: boerderij.
Hoofdbewoner: Peter Kersten, echtgenoot van Anna van de Locht.
Nadere informatie
Peter was een zoon van Rijn Kersten en Elisabeth van Ewijk en een broer van Maria Kersten (zie 18).  Rijn Kersten en Elisabeth van Ewijk woonden rond 1900 op de hoek van de Ketelstraat en de Hogewaldseweg, toen adresnummer G-43. Peter en Anna trouwden in 1913 te Groesbeek. Hun zoon Rijn (“Rein van Moet ziene joong) werd na de oorlog hoofdbewoner van het herbouwd huis op dezelfde locatie.





Noodwoningen aan de Hoge Horst van links naar rechts: Hopmans, Kersten en Peerenboom .
Bron: Groesbeek 1945-1950; Het dorp der verwoesting herrijst", door G.G. Driessen.

 
18    Antonius (Antoon) Peerenboom
Vooroorlogs adres: Hooge Horst.
Bouwjaar: onbekend.
Functie: boerderij.
Hoofdbewoner: Antonius (Antoon) Peerenboom, echtgenoot van  Maria Kersten.
Nadere informatie
Antoon Peerenboom was een broer van Theodorus (Dos) Peerenboom van de Plakseweg (zie 12) en Theodora Peerenboom van de Ketelstraat (zie 16).  Maria Kersten is een dochter van Rijn Kersten en Elisabeth van Ewijk en zus van Peter Kersten (zie 17).


 

19    Antonius (Toon) Kosman
Vooroorlogs adres: Hooge Horst.
Bouwjaar: onbekend.
Functie: boerderij.
Hoofdbewoner: Antonius (Toon) Kosman, echtgenoot van Antoinette (Netje’) Dinnissen.
Nadere informatie


 

20    Molen, maalderij, winkel en woonhuis  'De Korenbloem
Vooroorlogs adres: Hooge Horst (nu Reestraat).
Bouwjaar: gebouwd voor 1630 in Zaandam-Oost en in 1904 afgebroken om in 1905 weer opgebouwd te worden op De Horst.
Functie: molen, maalderij annex winkel en woonhuis.
Hoofdbewoner: vlak voor de oorlog Bernard Coenen Sr., echtgenoot van Anna Maria van Duinhoven.




 
Molen de Korenbloem
Bron:  
www.molendatabase.org/molendb.php.



Geschiedenis molen “De Korenbloem”
De molen is in 1630 of eerder gebouwd in Zaandam-Oost. De molen heette toen echter “De Haan” of “Vergulde Haan” en was als type een stellingmolen en als functie oliemolen. In 1904 werd de molen verkocht aan Gerardus Jacobs, molenaar te Overasselt. De reden dat Jacobs een korenmolen in bedrijf wilde nemen, was vanwege de rijke graanoogst rondom De Horst. Dit was zeer tegen de zin van Gerardus Fleuren van de Noordermolen die Jacobs als concurrent zag, want de welvarende boeren van de Craneburgsestraat en De Plak gingen op De Horst malen. Nog tijdens de bouw van de Korenbloem liet Fleuren een maalderij met motor pal naast de molen bouwen.
Er ontstond een bittere concurrentiestrijd en Jacobs moest al in 1907 zijn molen verkopen voor een 'habbekrats' (aan jawel dus Fleuren). Zoon Hendrik Fleuren ging de molen draaien en ook nog wonen in het huis van Jacobs. Wrang, want Jacobs zat volkomen aan de grond.
In 1919 verkocht Fleuren de molen, bakkerij en winkelhuis aan zwager Hend Derks van de Heikant.
Na de bouw van kerk en toren in 1928 en de daaruit voortvloeiende onenigheid met Pastoor Van der Leeden over het ‘windrecht’, verkocht Derks in 1930 de molen aan Ben Coenen Sr. (van “De Altena”). Deze ging (noodgedwongen in verband met de wind en de kerk (die in de weg stond) geheel over op motorkracht en de wieken werden verwijderd.
Zie voor meer informatie:  http://www.molendatabase.org/molendb.php door Peter Pouwels).

Nadere informatie van haar bewoners: zie De Horst: café-winkel “De Korenbloem” en bakkerij Knipping-Coenen, door Leo Zilessen.




Bedrijfspand  van Ben  Coenen Sr. omstreeks 1937-39.
Bron:  R.K. St, Hubertus, door Jan Eikholt  Gzn.






Groepsfoto schutterij St. Hubertus voor bedrijfspand  Ben Coenen Sr.
 Bron:  R.K. St, Hubertus, door Jan Eikholt Gzn.




21    Café Antoon Peters (“Toon de Apsolon”)
Vooroorlogs adres: Hooge Horst  (nu Reestraat).
Bouwjaar: onbekend.
Functie: café annex bierhuis “De leste stuuver”.
Hoofdbewoner: Antoon Peters.
Nadere informatie: zie De Horst: café-winkel “De Korenbloem” en bakkerij Knipping-Coenen, door Leo Zilessen.



 


Reestraat (voor de oorlog Hooge Horst) in 1945: de oorlog heeft onmiskenbaar haar sporen nagelaten.
Bron: Groesbeek 1945-1950; Het dorp der verwoesting herrijst", door G.G. Driessen.


22    
Antonius Coenen
Vooroorlogs adres: Hooge Horst (nu Reestraat).
Bouwjaar: onbekend.
Functie: manufactturenwinkel
Hoofdbewoner: Antoon (Tönje) Coenen.


 

Op de Horst (nu Reestraat vestigde zich omstreeks de eeuwwisseling (1900) de smid Gerrit Kerkhoff. Deze buurtschap was voor een goede smid een vruchtbaar werkterrein, omdat er - vooral op de Plak - boeren woonden. Op deze foto zien wij de verwoeste boerderij en winkel van de familie G. Kerkhoff in maart 1945. Het bedrijf is daarna weer opgebouwd door de zoons Jan en Hend Kerkhoff en is nog altijd in bezit van deze familie.
Bron: www.geschiedenisvangroesbeek.nl
 

 

23    Winkel Gerrit Kerkhoff
Vooroorlogs adres: Hooge Horst (nu Reestraat).
Bouwjaar: onbekend.
Functie: winkel.
Hoofdbewoner: eigenaar Gerrit Kerkhoff.


 


Naast de woning en winkel stond de smederij van G. Kerkhoff; daar was na de oorlog ook niet veel meer van over. Het pand daarnaast is het dubbel woonhuis, dat G. Kerkhoff in 1939 heeft gebouwd. De bouwsom bedroeg f 12.500 en het huis kon betrokken worden in mei 1940. Smid Kerkhoff verhuurde de woning aan de families P. Hofmans en H.A. Kerkhoff die helaas maar vier jaar van hun fraaie woning konden genieten, want in september 1944 begon de verwoesting van De Horst.
Bron: Inleiding door Leo Zilessen, http://www.geschiedenisgroesbeek.nl/inleiding.htm.



 

24    Smederij Gerrit Kerkhoff
Vooroorlogs adres: Hooge Horst (nu Reestraat).
Bouwjaar: onbekend.
Functie: smederij.
Hoofdbewoner: eigenaar Gerrit Kerkhoff.


 

De ravage in en om de smederij inspireerde de fotograaf A. Luijben tot deze fotografische impressie, waarin toch nog iets positiefs te ontdekken valt, namelijk de 'korenwielen' die later nog wel gebruikt zullen zijn.
Bron: Inleiding door Leo Zilessen, http://www.geschiedenisgroesbeek.nl/inleiding.htm.
 
 

25    
Petrus (Piet) Hofmans en Hendrikus Kerkhoff
Vooroorlogs adres: Hooge Horst (nu Reestraat).
Bouwjaar: 1939.
Functie: dubbel woonhuis.
Hoofdbewoner: Petrus (Piet) Hofmans en Hendrikus Kerkhoff.




Reestraat in 1945 met de plat gegooide panden van G. Kerkhoff (zie 23).
Bron: Groesbeek 1945-1950; Het dorp der verwoesting herrijst", door G.G. Driessen.
 

26    Bakkerij Antoon Oomen
Vooroorlogs adres: Hooge Horst (nu Reestraat).
Bouwjaar: onbekend.
Functie: bakkerij.
Hoofdbewoner: Antoon (Toon) Oomen, echtgenoot van Anna van Balkom.


 



Bakkerij A. Oomen na de oorlog in 1945.
Bron: Groesbeek 1945-1950; Het dorp der verwoesting herrijst", door G.G. Driessen.


 


Bakkerij Oomen na de oorlog: wat er nog over is.
Bron: Groesbeek 1945-1950; Het dorp der verwoesting herrijst", door G.G. Driessen.





Noodwoning bakkerij Oomen na de oorlog.
Bron: Groesbeek 1945-1950; Het dorp der verwoesting herrijst", door G.G. Driessen.



27    Timmermanswerkplaats en woning van Joseph (Joep) Thijssen
Vooroorlogs adres: Hooge Horst (nu Reestraat).
Bouwjaar: waarschijnlijk rond 1930-1932
Functie: woonhuis en timmermanswerkplaats.
Hoofdbewoner: Joseph (Joep) Thijssen.
Nadere informatie
Joep Thijssen was van Duitse nationaliteit en was van beroep aannemer(tje), timmerman en verkoper van verfspullen. Het huis en werkplaats huurde hij waarschijnlijk van Antoon Oomen die een bakkerij recht tegenover hem had  (zie 26).




De woning en timmermanswerkplaats van de aannemer Joep Thijssen. Het pand was gelegen tegenover de bakkerij van A. Oomen aan de huidige Reestraat.
Bron: Inleiding door Leo Zilessen, http://www.geschiedenisgroesbeek.nl/inleiding.htm.




Verwoeste omgeving De Horst 1944-1945



Luchtfoto omgeving De Horst 29 november 1944 vanuit een geallieerde bommenwerper.
Linksonder 'centrum/kruispunt ' De Horst met zwaar beschadigde  huizen en gebouwen. Er staan nog gliders in de velden alsof ze net geland zijn (Market Garden - september 1944).
Bron: Nationaal bevrijdingsmuseum Groesbeek.




Luchtfoto omgeving De Horst (linksonder) januari 1945 vanuit een geallieerde bommenwerper.
Bron: Nationaal bevrijdingsmuseum Groesbeek.

Een bijzondere foto van de verwoeste bebouwing van De Horst en de vele bominslagen- en kraters linksonder op de kaart/foto.  In combinatie met de plattegrond bovenaan de pagina kan de ligging van de verschillende huizen en gebouwen, alsmede de wegen en paadjes mooi gesitueerd worden. Zoals bijvoorbeeld het huis van Gradus Peters tegenover de kerk,  en verdere bebouwing aan de Hoge Horst, het klooster aan de Plakseweg en de bebouwing aan de  (huidige) Reestraat.  Indrukwekkend zijn de bomkraters en de ruïnes.
Zoals vermeld waren de bewoners van De Horst in oktober 1944 geëvacueerd.
De Horst is nu niemandsland - frontgebied!
 Wat ging door hun hoofden heen toen ze terugkwamen na de oorlog .....?!