Café-Winkel “De Korenbloem” en bakkerij Knipping-Coenen
Door Leo Zillesen, december 2011

Café-Winkel “de Korenbloem” van Dhr. B. Coenen en bakkerij Knipping van Mevr. M.W. Knipping-Coenen waren rond 1930 beide gelegen aan de toenmalige Hooge Horst. (de Reestraat bestond toen namelijk als straatnaam nog niet!).

 Onlangs mailde mij iemand met de vraag of Bennie Coenen Sr. en Maria Wilhelmina Coenen, die afzonderlijk van elkaar links en rechts aan de huidige kruising Plakseweg-Reestraat-Hoge Horst woonden, eigenlijk familie van elkaar waren. Ik kon hierop niet direct een passend antwoord geven. Wel was mij bekend dat beiden behoorden tot de nieuwe middenstand, de groep kleine ondernemers dus, van de vooroorlogse Horst.
Om deze vraag te kunnen beantwoorden moeten we weer een heel stuk terug in de geschiedenis van de Horst, en is het onvermijdelijk dat er naast vele gegevens ook heel wat namen, en geboorte- en overlijdensdata zullen volgen. Het is de Horst die amper drie jaar als nieuwe parochie van Groesbeek bestond en waarbij de kern begon te groeien. Zonder de gevonden gegevens uit het archief van de Gemeente Groesbeek, was het onmogelijk, om nu nog na zoveel decennia een historisch verhaal te kunnen maken. Ook gegevens ontvangen via gesprekken met oudere Horstenaren, hebben ongelooflijk veel materiaal aangeleverd, wat hierin verweven kon worden.
Inderdaad waren Bennie en Maria (Wilhelmina) Coenen familie van elkaar, sterker nog ze waren broer en zus van elkaar. Ter verduidelijking:  we hebben het niet over de laatste café-eigenaar Bennie Coenen, geboren op de Horst op 16-09-1932 en er overleden op 08-10-2001. Dit was Bennie Jr.
Maar…..hoe zat dat dan met de geschiedenis van de familie Coenen, en waar kwamen ze vandaan ?

 

Foto van het Horster kerkhof ná 1932-1933 met links Dhr. Grad(us) Peters en Pastoor van der Leeden bij een nieuw graf links naast het graf van Maria Wilhelmina Coenen ( + 06-12-1931). Gradus was een veelzijdig man: kerkaanzegger, boer, grafdelver, conciërge van de school, hulp bij de pastoor enz. enz.. Deze grafsteen is bij de laatste gravenverwijdering rond 2009 verdwenen, en behoorde in 2009 tot een van de oudste nog redelijk intacte grafstenen van de Horst. Achter de pastoor naast de steen en het huis wellicht het hoofd der Lagere school, Meester Janssen.

 
We blijven op de (huidige) Horst, die feitelijk rond 1927 ontstond, en gaan naar het buurtschap de (Onder)Heikant. Met Onderheikant wordt het gedeelte van de Cranenburgsestraat bedoeld, wat vanaf de Reestraat aan de rechterzijde ligt. Wellicht zo benoemd door Pastoor C. van der Leeden na het oprichten van zijn parochie, om zodoende een duidelijke plaats aan te duiden, bijvoorbeeld bij prettige en minder prettige kerkberichten. De Horst als geheel bestond voorheen alleen uit de buurtschappen de Heikant-het Schilbroek-het Lage Wald en de Plak.
Komende vanaf de Horst, lagen alleen aan de linkerzijde (keuter)boerderijtjes, en tussen de huidige kruising Reestraat-Boersteeg-Cranenburgsestraat en de (voormalige) boerderij van Faassen bij de onverharde Postweg naar Eckemann, lag halverwege het boerderijtje van de familie Coenen-Pierlo.

 De locatie is ongeveer daar waar nu de familie van Gerrie Janssen (zoon van Rein) woont, rond 1885 nog aangeduid als adres H-39 (Heikant nummer 39). Deze adressen veranderden regelmatig om de 10 jaar door nieuwbouw of sloop, want rond 1895 is het al weer H-44.
Feit is wel, zo blijkt uit archiefonderzoek, dat er in mei 1903 een familie Janssen komt te wonen.

Hendrik Coenen, die daar dus met zijn vrouw Catharina Pierlo woonde, werd geboren te Cranenburg in de tijd van Napoleon op 10-05-1803 en overleed, wellicht op de Heikant te Groesbeek op
03-05-1851. Ook Catharina werd geboren te Cranenburg en wel op 27-07-1813 en zei overleed wellicht ook op de Heikant en wel op 15-06-1876.
Het echtpaar kreeg 5 zonen en 1 dochter:
Jan Coenen, geboren in 1832.
Matthijs Coenen, geboren op 15-02-1835.
Gradus Coenen, geboren in 1836.
Hendrik Coenen, geboren op 01-07-1839.
Gertruida Coenen, geboren op 28-01-1847, en
Antoon Coenen, geboren op 08-03-1850 en overleden op 12-08-1934.

Na het overlijden van vader Hendrik op 03-05-1851, hertrouwde moeder Catharina op 27-04-1858 met Gerrit Janssen (geboren op 18-11-1796 te Groesbeek) en ze gingen met 5 van de 6 kinderen in het buurtschap Nijerf wonen op adres C-12 (ook wel F-12).
Hoogstwaarschijnlijk niet zo erg ver van de Bruuksestraat.
Waarschijnlijk is de oudste zoon Jan eerder overleden, want zoon Matthijs Coenen blijft op de Heikant wonen op adres H-39. Matthijs werd zoals eerder vermeld geboren op 15-02-1835 en overleed op 21-01-1903. Normaal gebeurde dit overnemen van een boerderij of woonhuis traditioneel door de oudste zoon. Hij trouwde met Anna Hopmans, geboren te Groesbeek op
09-10-1844 (andere bron:  28-09-1843) en overleden te Groesbeek op 01-10-1910.
Anna was een dochter van Antoon Hopmans, geboren te Hommersum (Dld.) op 22-02-1793 en getrouwd te Groesbeek op 15-11-1831 met Petronella Stoffelen, geboren te Ottersum op
13-09-1809. Ze woonden toen in het gebied rond de huidige wijk de Drul.

 Antoon Coenen, trouwde op 15-09-1876 met Anna Catharina Krebbers. Anna Catharina kwam uit het buurtschap de Plak, (Ketelstraat) en was een dochter van Gerard Krebbers en Willemina Welles.
Het echtpaar Coenen-Krebbers kreeg verschillende kinderen waaronder zoon Bernardus (Sr.) “Bennie” Coenen sr.” na de geboorte van zijn zoon Bennie op de Horst beter bekend als “Bennie-Pap” om zodoende geen verwarring te krijgen, en dochter Maria Wilhelmina Coenen. Bernardus werd geboren op 12-02-1888 en overleed op 12-06-1964 en was getrouwd met Anna Maria van Duinhoven (Cranenburgstraat Boven-Heikant, net over het spoor). Zij werd geboren op 24-05-1896 en overleed op 07-02-1986, als dochter van Rudolf van Duinhoven en Huberta van den Besselaar.
 Van Bennie Sr. is uit diverse archiefstukken, die betrekking hebben op de horeca van de Horst, bekend dat hij reeds in mei 1920 samen met zijn vrouw Anna Maria pachters (zetkasteleins)  waren van Café-Boerderij de Altena aan de grens met Duitsland (de Hettsteeg), welke toen eigendom was van de heerboer Peter Johannes Albers. Het café had toen al een oppervlakte van 33 m2 meter.
Café Albers, zoals op de voorgevel stond, was reeds lang in bezit van de familie Albers.
Zo vroeg vader Hendrik Albers reeds op 02-05-1896 een vergunning aan voor sterke drank. Het adres was H-56. Op 26-04-1901 wordt er weer een vergunning aangevraagd door de familie Albers.
Verteld werd er, dat er door allerlei gevaarlijke grensincidenten in die tijd, door het smokkelen, het toen al langzaam opkomende Nationaal Socialisme (de Bruinhemden) in Duitsland, en andere wazige gebeurtenissen beiden, maar met name zijn vrouw Anna Maria, angst kregen en rond 1931 verhuisden naar de (Hooge) Horst, naar de latere Reestraat. Rond 1940 kwam op de Altena L.W. Janssen (“Bertus van den Altena”) te wonen, die samen met J.G.M. Hombergen uit het dorp (Dorpsstraat 34) het café voortzette. Volgens archiefgegevens woonde de familie Coenen al op
20-04-1933 op de Horst op adres D-50, in 1940 Hooge Horst 55 genaamd.
Het pand heette niet voor niets “de Korenbloem”, dit naar aanleiding van de bij behorende windmolen gebouwd omstreeks 1915 door de Overasseltse Gradje Jacobs, en was voorheen eigendom van Hendrikus Gerardus Derks, molenaar en caféhouder geboren op de Boven-Heikant, op 25-07-1928 vroeg hij al een drankvergunning aan, en hij was getrouwd met Elisabeth Kosman.

 

 Een unieke, nog niet eerder vertoonde foto van de eerste kerk van de Horst van rond 1938-1939, met op de achtergrond op de kruising het huis van bakker Knipping met er voor de auto om de grotere boodschappen af te leveren. 
Foto: Digitale fotocollectie Leo Zilessen, ontvangen van de zusters Franciscanessen uit het kloosterarchief van Roosendaal).

 Wat horeca oppervlakte betrof boette Bennie maar 1 m2 in ten opzichte van Café de Altena.
Rond die tijd was de molen al ontdaan van zijn wieken en diende als opslagruimte, want Hendrikus was reeds overgeschakeld van windenergie op de energie via een efficiëntere zuiggasmotor.
De ruimte was 32 m2, maar hier was wel concurrentie van overbuurman Antoon Peters
(“Toon den Apsolon”) die een café-bierhuis genaamd “de Leste Stuuver” runde.

 Toon werd geboren in het Nijerf op 03-01-1868 (andere bron: 1867) en was timmerman van beroep, terwijl zijn vader stoelenmaker was. Voor het café vroeg hij reeds op 05-03-1918 een drankvergunning aan. In 1940 was het adres van de familie A. Peters, Hooge Horst 110.
Later werd de eigenaar Bertus Thijssen, die naar het Mookertje in de Mooksestraat ging, en de zaak rond 1970 verkocht aan Ton Oomen, zoon van bakker Oomen.
De familie Coenen-van Duinhoven had in de periode dat ze op de Altena woonden nog meer ernstige tegenslagen te verwerken, vooral wat hun kinderen betrof:
Op 27-09-1921 wordt er een levenloos kind geboren.
Op 09-03-1923 overleed Huberdina Johanna Hendrica, 6 maanden oud.
Op 04-03-1926 overleed Maria Antonia Gerardina Wilhelmina, 4 maanden oud.
Op 28-10-1928 overleed Antonius Bernardus Johannes Maria, 2 maanden oud, en op30-11-1929 overleed Johanna Antonia Maria Theresia, 2 maanden oud.

 
Maria Wilhelmina Coenen was dus een zus van Bennie Sr. en werd geboren in 1891 en overleed op 40 jarige leeftijd op 06-12-1931. (Voor haar grafsteen zie de eerste foto). Ze was getrouwd met de bakker/winkelier Johan Knipping, die niet uit Groesbeek kwam maar uit Ewijk. Hij werd daar geboren in 1885 en overleed te Groesbeek op 12-07-1938. Na het overlijden van Maria Wilhelmina in 1931 trouwde Johan opnieuw, nu met Albertina Gertruda Scholten. Albertina kwam van de Duitse boerderij van Scholten achter “on ut eind” genaamd, op de hoek Bruuk-Hogewaldseweg.

Ze was dus Duitse, werd geboren aan de (Duitse) Grafwegen op 01-09-1899 en overleed wellicht te Groesbeek op 05-08-1987. Verteld werd op de Horst, dat ze nogal zuinig was, vaak extreem zuinig ook naar de klanten toe. Na het overlijden van haar man Johan in 1938, trouwde ze met de reeds bij hun inwonende bakkersknecht Hendrikus Hoedemaker, geboren op 19-01-1911 en overleden te Groesbeek op 29-06-1979. Het echtpaar bleef in de zaak, die wat uitgebreider ook enkele andere levensmiddelen dan broodproducten leverde. Voordat het klooster aan de Plakseweg helemaal gereed en ingewijd was, woonden er ook nog tijdelijk enkele zusters Franciscanessen in het pand.

Toen leefde Johan Knipping nog. Later, in de zestiger jaren van de vorige eeuw, nam de familie IJzendoorn de zaak over, die later ook met een houten “friettent” begon, buiten de zaak en later weer binnen, wat later onder andere uitbaters uitgroeide tot een moderne en grotere snackbar “Cafetaria de Horst”.

 

Twee zusters Franciscanessen bij het huis van bakker Knipping, met de reclame van Buisman aan de deur en de wijkbrievenbus (“Posterijen”) van de Horst. Achter de winkelruit links, boven reclame voor Van Nelle thee en onder van Erdal schoenenpoets. Het huisnummer is Hooge Horst 108. Opgenomen rond 1938-1939.

(Foto: Digitale fotocollectie Leo Zilessen, ontvangen via de zusters van het kloosterarchief te Roosendaal).

 

Omstreeks 1932-1933 had Knipping op de Horst concurrentie gekregen. Bakker Antoon H. Oomen uit het dorp vestigde zich toen namelijk aan de Reestraat, toen Hooge Horst 118. Naast de verkoop van broodproducten, reed Oomen in de zomermaanden, en vooral bij feestdagen en de kermis met 2 ijsco-karren. Bakfietsen met softijs erin. Dit deed hij gedurende de jaren 1935 en 1942.
Compagnon was J.G.M. Hombergen uit het dorp.
De latere houten friettent van Ijzendoorn die buiten stond, kwam ook van de familie Hombergen.

 

Weer een unieke foto van de oude Horst:
De boerderij van Mareetje (Maria) Peters, familie van Grad, daar waar nu het klooster staat. Links het huis van Grad Peters, rechts de kerk. Helemaal rechts de hefboom voor de waterput en het huis van “Petje de Schoester” die er 1927 kwam te wonen. Datering 1938. (Foto: digitale fotocollectie Leo Zilessen, ontvangen via de zusters van Roosendaal).