1.    Inleiding

De centrale figuur in deze familiegeschiedenis is Gradus Peters, geboren te Groesbeek op 22 oktober 1882 en overleden op 11 november 1960 op 78-jarige leeftijd. Hieronder is een korte historische schets van zijn leven, de herkomst van de naam Peters en zijn voorouders op een rij gezet.

2.    Herkomst naam  Peters

 De naam Peters betekent feitelijk Peterszoon. Een van de voorouders van Gradus heette dus Peter. De naam Peter is een vernoeming naar de apostel Petrus.
“Van Grieks. petra `rots', als symbool van vastheid, betrouwbaarheid (vgl. Fra. pierre `steen' en de Fra. vorm van de naam, Pierre). De discipel Sim(e)on ontving deze naam van Christus. Zie Matt. 16.18: `En ik zeg u, dat gij Petrus zijt, en op deze petra zal Ik mijn gemeente bouwen (...).”(Meertens-instituut).
Opvallend genoeg komen bepaalde voornamen vaak voor in de familie Peters en andere in het geheel niet (zoals Wilhelmus, Arnoldus, Hendrikus of Jacobus). Namen die veel voorkomen zijn Bartholomeus (Lambertus, Bart), Gerardus (Gradus) en Joannes (Jan). In die zin is het mooi dat de twee zonen van Gradus Peters , Bart en Jan heten.

3.    Komst familie Peters op De Horst

Sinds 1873 woont de familie Peters op De Horst te Groesbeek. In dat jaar trouwde Bart (Lambertus) Peters met Elisabeth Toonen. Elisabeth kwam daar rond 1870 samen met haar man Jan Thoonen rond 1870 wonen. Jan overleed in 1872 waarna Elisabeth met Bart hertrouwde en gezamenlijk kinderen vanuit hun eerdere huwelijken inbrachten. Een van de kinderen was Maria Peters, dochter van  Bart uit het eerdere huwelijk van Bart met Hendrina Hesemann in 1850. Hendrina stierf voor 1873..
Bart en Elisabeth kregen samen vier kienden: Theodora (1874), Theodorus (1875),  Johanna Hendrina (1877) en Gradus (1882). 

Van bovengenoemde personen zijn foto's bewaard gebleven van  Elisabeth (Toonen), Maria en Gradus Peters. Bart Peters stierf (al) in 1900.  Helaas zijn er geen foto's van de twee echtgenotes van Gradus: Agnes Janssen en  Mathea Petronella Otten.

4.    Gradus Peters - een bescheiden, hardwerkend mens, echtgenoot en vader

Gradus Peters, ook wel Grad genaamd, geboren op de Hoge Horst (toen eind 1880 nog steeds de Plak genaamd, de Horst zou pas na de stichting van de parochie zijn officiële naam krijgen) was in zijn leven een veelzijdige en hardwerkende man. Gradus kwam op de Hoge Horst op adres G-75 ook wel D-52 genaamd te wonen, omdat zijn ouders Bart Peters en Elisabeth Thoonen na hun huwelijk in 1873 er het huis kochten. Het eerste kind wat er geboren werd, was Grad’s oudste broer Theodorus Peters, die geboren werd op 21-06-1875. Hij overleed te Dinslaken (Duitsland) op 30-01-1917, bijna aan het eind van de Eerste Wereldoorlog, waarin hij ongetwijfeld bewust of onbewust verwikkeld geweest moet zijn. Iedereen moest toen namelijk in dienst en naar het front in België. 

Gradus, die omstreeks 1913 huiseigenaar/hoofdbewoner werd, had zijn (keuter)boerderijtje aan de Hoge Horst precies tegenover de eerste Horster kerk, en deed zo links en rechts ook wat metselwerk en andere klussen. Dit was echter nog niet alles. Naast deze vorm van hoofdinkomsten, voor die tijd normaal, was hij ook nog eens op vrijwillige basis “koster”, en dodengraver (grafdelver). Ook was hij kerkaanzegger een functie waarbij hij kerkberichten verspreidde. Na de hoogmis werden door hem buiten de kerk ook belangrijke berichten afgelezen. Een diepgelovig mens, die ook verschillende andere (kerk)klusjes voor pastoor van der Leeden deed en dus ontzettend veel heeft betekend voor de katholieke (kerk)gemeenschap van de Horst. Bovendien maakte hij regelmatig de R.K. St. Aloyssiusschool schoon, en zorgde hij ervoor dat er de kachels op tijd gestookt werden, zodat de leerlingen ’s morgens in een verwarmt lokaal kwamen.

Rond de slag van Arnhem september 1944 veranderde de parochie De Horst te Groesbeek net zoals  vele andere dorpen regio Arnhem-Nijmegen in een  oorlogsgebied.  De Horst lag precies in de vuurlinie en tijdens de heftige  kanonnengevechten schuilde men in de kelder van het Hollands klooster op De Horst.  Dit terwijl het Dorp Groesbeek virtueel bevrijd gebied was. Met hulp van het Rode Kruis werden de bewoners van De Horst, waaronder Gradus,  Dien, Mien  en Jan Peters, geëvacueerd naar veiligere gebieden. Bart Peters, zoon van Gradus, bleef achter in het bevrijd deel van Groesbeek. Na de oorlog bleek dat De Horst geheel in puin lag. Het ouderlijk huis van de familie Peters en de kerk tegenover het huis was kapot geschoten. Een deel van het ouderlijk huis stond nog overeind en daar bivakkeerde de familie Peters vlak na de oorlog. Al snel trok de familie in de "witte" noodwoning tot dat eind 1951 het nieuwe huis van de familie Peters gereed was. Het huis staat vlak naast het voormalig ouderlijk huis. De kerk was inmiddels ook herbouwd aan de  Ketelstraat, aan de andere kant van het kruispunt met de Hoge Horst (ruim 100 meter van de oude locatie).  Bart, de oudste zoon van Gradus Peters,  was in 1943 getrouwd en woonde sindsdien in het Dorp Groesbeek.. Dien, de oudste dochter van Gradus,  trouwde vlak na de bevrijding in december 1945. Vlak na de oplevering van het nieuw huis trouwden de andere kinderen van Gradus: Agnes en Mien in 1951 en Jan in 1952. 

Gradus bleef tot aan zijn dood in het nieuwe huis op de Hoge Horst wonen, samen met zijn zoon Jan (en diens echtgenote Gerda en kinderen). Op 11 november 1960 overleed Gradus in her Canisius Ziekenhuis te Nijmegen, Dit 223 jaar na het overlijden van zijn voorouder Gerardus Peters te Kranenburg naar wie hij is vernoemd.  Op  26 september 2010 hebben nazaten van Gradus hem herdacht - 50 jaar na zijn overlijden.

5.    Voorouders Gradus Peters

a.    Van Frasselt (Kranenburg), De Plak naar  De Horst
De verste voorouder van Gradus die we met zekerheid kennen is Gerardus of Godefridus Peters (zijn oudouder) die rond 1700 is geboren. Gerardus woonde met zijn vrouw Joanna Hendriks in de omgeving van Kranenburg. Zover bekend kregen ze twee kinderen, twee zonen: betovergrootouder Joannes (1728) en Nicolaas (1732). Joannes is gedoopt te Frasselt; een dorp gelegen in de gemeente Kranenburg,  een aantal kilometer aan de andere kant van de grens van de Groesbeek – De Horst. In de 18^e eeuw waren de grenzen niet zo strikt als nu en sprak men in dit grensgebied “Duffelt” dezelfde taal (dialect).

Het dorpje Frasselt behorende bij de gemeente Kranenburg (voor 1933 Cranenburg), ontstond in het begin van de 14^de eeuw als zogenaamd “Waldhoevendorp” aan de noordkant van het Reichswald. Een Waldhoeven- of Waldhufendorf ontstond door de verpachting van rechthoekige percelen voormalige bos- en heidepercelen, ter ontginning. Reeds in 1370 wordt het toenmalige gehucht in oorkonden genoemd “in der Vrassent”. Bovendien heeft een deel van de Frasselt omstreeks 1400 behoord bij de Heerlijkheid Groesbeek, maar dit was van korte duur. Het is een typisch “rijendorp” gelegen aan de Gocherstrasse. De kerk genaamd de St. Anthonius Pfarrkirche werd gebouwd tussen 1860-1862 en totaal vernield gedurende de Brits-Canadese aanval op het Reichswald op 08-02-1945. Hierna werd de kerk weer herbouwd. Voor 1860 gebeurden alle religieuze activiteiten dus in Kranenburg, waar reeds eeuwen lang een kerk stond, de St. Peter en Paul.

Over het adres van Jan en Agnes het volgende: "In het huis met huisnummer 267 op de Plak, woonde Jan Peters Bzn. (= Bartzoon) met de kinderen Johanna (1819), Bart (1824), Gerrit (1826) en Hendrina (1830). 
Als buren hadden ze de familie Klaassen (niet te verwarren met de Klaassen van de Lage Horst) en Jan Hendrik Cillessen (1780) die getrouwd was met Matthijske Janssen (1803). De locatie waarover we spreken is de splitsing Ketelstraat-Hogewaldseweg." .

Een van hun zonen heet Lambertus (Bart) die in 1824 als vader van Gradus het levenslicht zag. In 1873 trouwde Lambertus met Elisabeth Toonen. Negen jaar later werd hun zoon Gradus geboren (1882).

b.    Hun leven in vogelvlucht

De voorouders van Gradus zijn vaak hertrouwd doordat zij weduwnaar werden. Ook kreeg men regelmatig op hoge leeftijd nog kinderen en was de kindersterfte veel hoger dan vandaag de dag.

Betovergrootvader Joannes trouwde op 23-jarige leeftijd in 1751 met zijn Esther. Zij kregen vier kinderen waaronder Albertus, daarna Bartholomeus genoemd, in 1756. Joannes was toen 27 jaar.

Overgrootvader Bartholomeus trouwde op 23-jarige leeftijd met Joanna, drie maanden voor de geboorte van hun dochter Esther waarmee de mythe dat men vroeger altijd eerst keurig trouwde voordat men aan kinderen begon, meteen kan worden doorgeprikt. De eerste drie kinderen van Bartholomeus en Joanna (Esther, Gerardus, Esther) stierven helaas binnen een jaar na hun geboorte. Een hard gelag. Hun vierde kind was overgrootvader Joannes (1790) toen Bartholomeus 34 was. Na Jan werden nog drie kinderen geboren. In 1805 stierf Joanna op 51-jarige leeftijd waarna Bartholomeus met zijn kinderen  als weduwnaar achterbleef. Binnen een half jaar hertrouwde hij met Helena Willems en in 1806 werd hun enig kind Johanna geboren. Bartholomeus was toen 50 jaar,

Interessant is de volgende passage uit

het “Arronddisement de Nimeque, departement des Bouches du Rhin, annee 1810,
mois de Novembre" staat vermeld: Bartholoij Peters, annee 32 (moet zijn 44), lieu de naissance Frasselt  Departement de Roer. La femme Helene Willems, annee 36 (moet zijn 32), lieu de naissance Groesbeek, Departement de Bouches du Rhin.Ze hebben in november 1810 drie kinderen, twee dochters en een zoon: (1) Henriette (=Hendrina) Peters, leur fille, annee 14; (2) Thierri (=Theodorus) Peters, leur fils, annee …. (ook 14) en (3) Jeanne (Joanna) Peters, leur filles, annee 4. De twee oudste kinderen van Bart en Joanna, Joannes (20 jaar) en Hester (19 jaar) woonden in 1810 blijkbaar niet meer thuis. 

Grootvader Jan trouwde op 25-jarige leeftijd met Agnes. Hun vierde kind was Lambertus (Bart), die in 1824 werd geboren. Jan was toen 34 jaar, Agnes stierf in 1840 op 50-jarige leeftijd. Jan hertrouwde in 1841 met Jacoba Apeldoorn die drie jaar later in 1844 op 53-jarige leeftijd al stierf. In 1845 trouwde Jan voor de derde keer met Anna Maria Lamers die Jan gelukkig wel overleefde. Jan stierf in 1869 en Anna Maria in 1872.

Vader Lambertus (Bart) trouwde in 1850 te Groesbeek met Hendrina Hesemann, waarna ze naar Duitsland gingen waar Lambertus in het Ruhrgebied ging werken (in een mijn of een staalfabriek) te Essen. Vele andere Groesbekers trokken in die tijd voor werk naar het Ruhrgebied. Lambertus en Hendrina kregen vier kinderen waaronder Maria die later samen met haar man Antoon Gerrits in een boerderij op De Horst aan de Plakseweg woonden, op de plek waar nu het klooster staat.

Ook bij Lambertus slaat het noodlot toe: rond 1872 sterft Hendrina op 50-jarige leeftijd waarna Lambertus met zijn kinderen tijdelijk naar Mook verhuist. In 1873 trouwt Lambertus met de weduwe Elisabeth Toonen. Ze kregen samen 4 kinderen waarvan hun eerste kind Theodora in 1874 na drie maanden stierf. Gradus werd als laatste geboren in 1882. Lambertus was toen 58 jaar en Elisabeth bijna 40 jaar. Elisabeth heeft haar man ruim overleefd. Lambertus stierf in 1900 op 76-jarige leeftijd en Elisabeth pas in 1937 op 94-jarige leeftijd!

Bij Gradus zijn we terug bij het vertrekpunt. Op 30-jarige leeftijd trouwde hij met Agnes Janssen en samen kregen ze twee kinderen: in 1914 Lambertus Joannes (Bart) en in 916 Hendrina Elisabeth (Dien). Ook bij Gradus sloeg het noodlot toe: Agnes stierf op 13 augustus 1916 in het kraambed; 8 dagen na de geboorte van Hendrina. Ze stierf op 33-jarige leeftijd, exact op haar verjaardag. In 1917 hertrouwde Gradus met Mathea Petronella (Nel) Otten. Ze kregen 6 kinderen waarvan 2 levenloos geboren. Agnes werd geboren in 1919, Hermina Elisabeth (Mien) in 1920, Jan Lambertus (Jan) in 1921 en Elisabeth Maria (Lieske) in 1924. Lieske stierf helaas op 2 januari 1927 op bijna 3-jarige leeftijd en 7 jaar later in 1934 stierf haar moeder Mathea Petronella op bijna 48-jarige leeftijd. Gradus bleef voor de tweede keer als weduwnaar achter. Hij stierf op 11 november 1960 op 78-jarige leeftijd.

6.    Familie Schoenmakers: een rode draad door de geschiedenis Peters
Op drie momenten hebben de families Peters en Schoenmakers elkaar gekruist.
De eerste keer was in 1764 toen de broer van betovergrootvader Joannes Peters Nicolaas trouwde met Joanna Schoenmakers. De tweede keer was in 1815 toen de kleindochter van Joanna’s broer Hendrik Agnes Schoenmakers trouwde met grootvader Jan (Joannes) Peters. Tenslotte, de derde keer in 1951 wanneer Gerrit Peters trouwt met Hermina Elisabeth (Mien) Peters, de dochter van Gradus Peters. Gerrit is de zoon van Maria Schoenmakers; een kleindochter van Wilhelmus Schoenmakers, de broer van Agnes Schoenmakers (die in 1815 met Joannes Peters trouwde). Op de wijze zijn de families Peters en Schoenmakers in een periode van bijna 200 jaar drie keer met elkaar in het huwelijk traden.

7.    Overzicht naaste familieleden van Gradus Peters

 Lambertus (Bart) PETERS, (arbeider), geboren op 15‑03‑1824 te Groesbeek (Mook), overleden op 09‑10‑1900 te Groesbeek op 76‑jarige leeftijd.
Gehuwd (1) op 26‑jarige leeftijd op 22‑11‑1850 te Groesbeek met Hendrina (Everdina. Bernadina) HESEMANN, 28 jaar oud, geboren op 19‑02‑1822 te Keeken (Duitsland), overleden te Niel (Duitsland).
Gehuwd (2) op 49‑jarige leeftijd op 05‑06‑1873 te Groesbeek met Elisabeth THOONEN (TOONEN), 30 jaar oud.
Uit het eerste huwelijk:
1.    Johann
Geboren op 30‑05‑1851 te Niel (Duitsland), overleden op 18‑12‑1930 te Roermond op 79‑jarige leeftijd. Gehuwd (1) op 28‑jarige leeftijd op 10‑09‑1879 te Breda met (Geertruida) Maria Nuse (Nusse), geboren 1856 te Breda, overleden op 05‑02‑1900 te Eijgelshoven, dochter van Antonis (Martinus of Franciscus) Nuse (Nusse) en Maria Van STRATUM (VERSTRAETEN).
Gehuwd (2) op 56‑jarige leeftijd op 31‑10‑1907 te Nijmegen met Johanna Catharina KNECHTEN, 49 jaar oud, geboren op 01‑11‑1857 te Den Bosch, dochter van Johannes Petrus KNECHTEN en Wilhelmina GOIJAERTS.
2.    Gerardus
Geboren op 19‑01‑1853 te Millingen, overleden op 20‑01‑1853 te Millingen, 1 dag oud, (Doopgetuigen: Gerardus van Kempen en Joanna Peters ‑ zus van Bart).
3.    Elisabeth
Geboren op 17‑05‑1858 te Frohnhausen (Duitsland).
4.    Maria (Mareetje)
Geboren op 24‑08‑1860 te Frohnhausen (Duitsland), overleden op 22‑09‑1943 te Groesbeek op 83‑jarige leeftijd. Gehuwd op 28‑jarige leeftijd op 12‑01‑1889 te Groesbeek met Antoon GERRITS, 32 jaar oud, geboren op 03‑06‑1856 te Groesbeek, overleden op 14‑07‑1929 te Groesbeek op 73‑jarige leeftijd, zoon van Willem GERRITS en Gertruida WILLEMS.

Uit het tweede huwelijk:

Elisabeth THOONEN (TOONEN), geboren op 05‑11‑1842 te Malden, overleden op 06‑01‑1937 te     Groesbeek op 94‑jarige leeftijd. Gehuwd (1) op 25‑jarige leeftijd op 24‑04‑1868 te Heumen met Jan (Johannes) Theodorus Hendrikus TOONEN, 39 jaar oud, geboren op 03‑10‑1828 te Neerbosch (Nijmegen), overleden op 06‑08‑1872 te Groesbeek op 43‑jarige leeftijd. 
Gehuwd (2) op 30‑jarige leeftijd op 05‑06‑1873 te Groesbeek met Bart (Lambertus) PETERS, 49 jaar oud.

Uit het eerste huwelijk:

Uit het tweede huwelijk: 4 kinderen.

 
Gradus PETERS
Beroep: landbouwer Geboren op 22‑10‑1882 te Groesbeek, overleden op 11‑11‑1960 te Groesbeek op 78‑jarige leeftijd.
Gehuwd (1) op 30‑jarige leeftijd op 16‑04‑1913 te Groesbeek met Agnes JANSSEN, 29 jaar oud, geboren op 13‑08‑1883 te Groesbeek, overleden op 13‑08‑1916 te Groesbeek op 33‑jarige leeftijd.
Gehuwd (2) op 34‑jarige leeftijd op 12‑09‑1917 te Hernen met Mathea Petronella OTTEN, 31 jaar oud, (dienstbode te Groesbeek ‑ omgeving De Oude Molen), geboren op 17‑04‑1886 te Bergharen, overleden op 05‑04‑1934 te Groesbeek op 47‑jarige leeftijd. (Voor de Burgerlijke stand getrouwd op 5 september 1917 te Groesbeek). 

Uit het eerste huwelijk:

1. Lambertus Joannes (Bart)
Beroep: postbode.  Geboren op 16‑12‑1914 te Groesbeek, overleden op 13‑08‑1989 te Groesbeek (ziekenhuis Nijmegen) op 74‑jarige leeftijd. Gehuwd 1943 te Groesbeek met Johanna Huberdina (An) van OOIJEN, geboren op 09‑06‑1909 te Rindern (gemeente Kleve), overleden op 05‑04‑2004 te Groesbeek op 94‑jarige leeftijd, dochter van Hendricus van OOIJEN, (landbouwer), en Gertruida HANSEN, (dienstbode)
2.   Hendrina Elisabeth (Dien)
Geboren op 04‑08‑1916 te Groesbeek, overleden 27 april 2008 te Groesbeek
Gehuwd op 29‑jarige leeftijd op 29‑12‑1945 te Groesbeek met Johannes (Jan) RUTTEN, 32 jaar oud, hovenier, geboren op 20‑02‑1913 te Groesbeek, overleden op 23‑02‑1983 te Groesbeek op 70‑jarige leeftijd, zoon van Peter (Piet) RUTTEN en Maria Gertruda van BEBBER.

           Uit het tweede huwelijk
3.     Nn1 
Geboren op 15‑09‑1918 te Groesbeek, overleden op 15‑09‑1918 te Groesbeek, 0 dagen oud.
4.     Agnes
Geboren op 09‑07‑1919 te Groesbeek, overleden op 15‑02‑2007 te Herpen op 87‑jarige leeftijd. Gehuwd op 32‑jarige leeftijd op 20‑07‑1951 met Franciscus Martinus van den BERG, 31 jaar oud, landbouwer, geboren op 06‑08‑1919 te Herpen, overleden op 07‑10‑2009 te Herpen op 90‑jarige leeftijd, zoon van Christianus Hubertus van den BERG, onderwijzer en later landbouwer, en Gerarda (Grada) van der LINDEN.
5.    Hermina Elisabeth
Geboren op 08‑09‑1920 te Groesbeek, overleden 01‑2007 te Groesbeek. Gehuwd op 31-jarige leeftijd op 14-11‑1951 te Groesbeek met Gerrit PETERS, 35 jaar oud, metaalarbeider , geboren op 9-12-1915 te Groesbeek, overleden op 20-5-2005 te Groesbeek, zoon van Gerrit PETERS, (brouwersknecht), en Maria SCHOENMAKERS. 
6.    Jan Lambertus (Jan)
Beroep: metselaar. Geboren op 08‑12‑1921 te Groesbeek, overleden op 09‑06‑1996 te Groesbeek op 74‑jarige leeftijd. Gehuwd op 30-jarige leeftijd op 23-5-1952 (kerkelijk huwelijk op 28-5-1952) te Mook met Gerarda Joanna JANSEN, geboren op 17‑07‑1932 te Middelaar, dochter van Arnoldus Johannes, JANSEN, landbouwer te Middelaar, en Joanna van den BROEK.
7.    Nn2
Geboren op 03‑01‑1923 te Groesbeek, overleden op 03‑01‑1923 te Groesbeek, 0 dagen oud.
8.    Elisabeth Maria
Geboren op 13‑03‑1924 te Groesbeek, overleden op 02‑01‑1927 te Groesbeek op 2‑jarige leeftijd.